Italia krenohet me trashëgiminë e saj kulturore spektakolare, me një prejardhje të pashoqe të disa prej artistëve më të mëdhenj të botës perëndimore, që shtrihen nga Leonardo da Vinci, Dante dhe Vivaldi deri te Federico Fellini.
Tani shumë nga institucionet më të rëndësishme kulturore të vendit – përfshirë ato të ngarkuara me ruajtjen e kësaj trashëgimie kombëtare – e gjejnë veten në një betejë politike, duke ngritur frikën se pavarësia e tyre është në rrezik.
Kryeministrja e ekstremit të djathtë të Italisë, Giorgia Meloni, akuzohet se po përpiqet të vulos autoritetin e saj në art dhe media, në një spastrim që kritikët e saj thonë se është krijuar për të heshtur mospajtimin.
Në muajt e fundit, qeveria e saj ka pastruar udhëheqjen e vjetër të disa prej muzeve dhe organizatave kulturore më prestigjioze të Italisë dhe ka instaluar drejtues dashamirës në krye.
Edhe zyrtarët e BE-së në Bruksel kanë filluar të shqetësohen.
Javën e kaluar dy politikanë nga partitë në koalicionin e Melonit kërkuan që një drejtor i lartë i muzeut të hiqej sepse ai ofroi hyrje falas për arabishtfolësit.
Andrea Crippa, nënkryetari i Lidhjes, pretendoi se Christian Greco, drejtor i muzeut egjiptian në Torino, ishte nga e majta dhe “racist kundër italianëve dhe të krishterëve”.
Elly Schlein, lideri i demokratëve të opozitës, mbrojti Grekon, duke thënë se ai u sulmua sepse u pa si i palidhur me qeverinë.
Për kritikët e tjerë të Schlein dhe Melonit, përplasja e fundit i përshtatet një modeli në të cilin koalicioni i krahut të djathtë të Italisë përpiqet të mbyllë zërat e pavarur. Meloni “ka një mani për kontroll”, pohoi Schlein. Qeveria ka “një perceptim pronësor të institucioneve dhe kulturës që ne nuk mund ta pranojmë,” shtoi ajo.
Ndoshta ndryshimi më i rëndësishëm në jetën kulturore kombëtare të Italisë nën administratën 11 muajshe të Melonit ka qenë në udhëheqjen e transmetuesit shtetëror, Rai.
Një ‘shok’ afatgjatë i Melonit, e cila ka përjetësuar teori konspirative rreth George Soros dhe propagandës së Kremlinit në të kaluarën, është emëruar drejtor menaxhues i Rai, ndërsa drejtori ekzekutiv dhe drejtuesit e dy yjeve të talk-show u dëbuan. Opozita tha se kjo përbën një “spastrim” politik të transmetuesit më me ndikim të vendit.
Një i brendshëm i Rai, i cili është kritik ndaj qeverisë dhe kërkoi të mos përmendet duke diskutuar për çështje të ndjeshme, tha: “Për këtë qeveri Rai është simboli i diktaturës së së majtës. Ata mendojnë se nëse kontrollojnë mediat, do të ndryshojnë narrativën kulturore në Itali”.
Modeli ka të ngjarë të alarmojë zyrtarët në Bruksel dhe kryeqytetet e tjera të cilët ngritën shqetësime se sa larg do të shkonte një administratë e tillë e djathtë në Romë përpara se Meloni të fitonte pushtetin vitin e kaluar.
Vitin e kaluar Komisioni Evropian miratoi Aktin Evropian për Lirinë e Medias, një grup rregullash për të garantuar paanshmërinë e medias publike. Këtë vit ajo publikoi një raport duke kërkuar që Rai të jetë më i pavarur nga interesat politike.
Aktivistët e fjalës së lirë dhe organizatat e gazetarëve kanë ngritur gjithashtu alarmin. Në qershor, Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias, Federata Evropiane e Gazetarëve dhe të tjerë shprehën “alarmin në rritje për kërcënimet ndaj pavarësisë editoriale të transmetuesit” dhe kërkuan reforma për të mbrojtur pavarësinë e Rait.
Rishikimi i peizazhit mediatik nga qeveria Meloni nuk ndalet me transmetuesin shtetëror.
Muajin e kaluar qeveria shkurtoi mandatin e bordit të Qendrës Eksperimentale të Kinematografisë, shkollës më të vjetër të filmit në Evropën Perëndimore, dhe i dha vetes kompetenca më të mëdha për të emëruar drejtues të rinj të institucionit, një vendim i kritikuar nga bota e argëtimit dhe nga opozita. Një ish-aktivist i ekstremit të djathtë u emërua president i muzeut të artit bashkëkohor të Romës, MAXXI.
E ardhmja duket gjithashtu e zymtë për administratorët që nuk ndajnë politikën e Melonit.
Ministri i Kulturës Gennaro Sangiuliano krijoi pengesa për emërimin e drejtorëve ndërkombëtarë të muzeve më të mirë të Italisë, duke sjellë kërkesa të reja si shtetësia evropiane dhe aftësitë e gjuhës italiane. Dhe ai ka sjellë kufizime moshe për drejtimin e teatrit të operës, potencialisht si një mjet për të hequr bosët e dy prej institucioneve më prestigjioze të operës në Itali, të cilët janë francezë.
‘Futbolli politik’
Lajmet dhe emisionet e Rai-t e bëjnë atë një nga instrumentet kryesore për formimin e opinionit publik në Itali.
Shpërndarja e posteve të menaxhmentit të lartë në transmetues për aleatët është diçka si një traditë për liderët politikë të Italisë. Ishte kryeministri i qendrës së majtë Matteo Renzi ai që ndryshoi rregullat në 2015 për t’u dhënë qeverive të ardhshme pothuajse kontrollin total të bordit të Rai.
Por kritikët e Melonit pretendojnë se qeveria e saj ka shkuar shumë larg, me një fushatë sulmesh personale që synojnë të nxisin mosbesim.
Ish-CEO i Rai, Carlo Fuortes, i cili u emërua nga ish-kryeministri Mario Draghi, dha dorëheqjen në fillim të këtij viti, duke përmendur presionin për të ndryshuar linjën editoriale dhe për të ndryshuar programin.
Prezantuesi më i njohur i vendit, Fabio Fazio, i cili intervistoi Papën dhe Barack Obaman në emisionin e tij të së dielës mbrëma, por që kishte zemëruar qeverinë me mbështetjen e tij për emigrantët, gjithashtu u largua. Një gazetare e dytë ylli, Lucia Annunziata, e ndoqi me shpejtësi.
Fazio pohoi në një intervistë se zëvendëskryeministri Matteo Salvini e kishte sulmuar atë 123 herë në vetëm një sezon.
Pasi u larguan, Salvini sinjalizoi kënaqësinë e tij, duke postuar në Twitter “Belli Ciao”, një referencë ironike ndaj himnit të majtë, Bella Ciao.
Insajderi i Rai, i cituar më sipër, përshkroi një fushatë të “vrasjeve të karakterit” për të përgatitur rrugën për rrëzimin e transmetuesve dhe drejtuesve që nuk janë simpatikë ndaj koalicionit të udhëhequr nga e djathta ekstreme. “Këto janë metoda që shihni në regjimet autokratike”.
Emërimi nga qeveria i drejtorit të ri menaxhues të Rai, Giampaolo Rossi, shkaktoi valë tronditëse. Ai ka mbrojtur Donald Trump, Vladimir Putin dhe Viktor Orban, dhe ka fajësuar SHBA-në për destabilizimin e Ukrainës.
“Faji i Putinit është se ai nuk dëshiron ta nënshtrojë Rusinë ndaj diktateve të Rendit të Ri Botëror të mbrojtur nga [George] Soros, një spekulator globalist me zakonin e destabilizimit të qeverive të zgjedhura,” shkroi ai në 2016.
Rossi gjithashtu krahasoi nigerianët, tunizianët, marokenët dhe boshnjakët me përdhunues dhe vrasës dhe tha se ata “duhet të burgosen derisa të mund të kthehen në shtëpi duke shkelmuar ‘a**’ e tyre”.
Pas emërimit të tij, Rossi tha se donte të “ribalanconte narrativat mediatike” dhe të rikuperonte hapësirat “të uzurpuara nga e majta”.
Politikanët e opozitës kanë shprehur frikën se ndryshimi në menaxhim do të rezultojë në një efekt drithërues në gazetari dhe do të çojë në zbardhjen e të kaluarës fashiste të Italisë. Angelo Bonelli, deputet në partinë Europa e Gjelbër e quajti atë një përpjekje “të pahijshme” për të “spastruar dhe censuruar” median.
Deputeti Sandro Ruotolo, i demokratëve të opozitës së majtë, tha për POLITICO se marrja e pushtetit ishte “i rrezikshëm” dhe përbën “një rrezik për pluralizmin dhe demokracinë e këtij vendi… Rai duhet të jetë për qeveritarët dhe jo qeverinë”.
Por aleatët e Melonit thonë se bilanci thjesht po korrigjohet. Në prag të zgjedhjeve të vitit të kaluar, ajo premtoi t’i jepte një zë të padëgjuarve për shkak të asaj që ajo e sheh si dominim mediatik nga një elitë e majtë, duke bërë thirrje për “çlirimin e kulturës italiane nga hegjemonia kulturore e së majtës”.
“Një epokë e re në Rai ka filluar … e hapur për të gjitha idetë dhe të gjitha tendencat kulturore të shoqërisë italiane”, tha Marco Scurria, një senator në partinë Meloni’s Brothers of Italy. “Si dhe një intelektual, Rossi është një njeri me kulturë që do të dijë të ofrojë përmbajtje dhe drejtime efektive për epokën e ardhshme të Rai”.
Përshtati nga Politico.eu-Gazeta Shqiptare
